Στην Αρχαία Ελλάδα η νύχτα του Ηλιοτρόπιου, ήταν η γιορτή μιας ερωτικής μαγείας, με τους νέους να ανταλάσσουν ερωτικούς όρκους και να πηδούν πάνω από τις φωτιές για να εξαγνίσουν αυτούς τους όρκους αποδιώχνοντας κάθε επιβουλή. Ηταν οι φωτιές της τύχης, πηδώντας πάνω από τις φλόγες τρεις φορές.
Οι Δρυίδες των αρχαίων Κελτών της Βρετανίας στο Στόουνχετζ γιόρταζαν τις «Φωτιές της ακτής». Στα ερείπια του Stonehenge, η ανατολή του θερινού ηλιοστασίου εμφανίζεται στον ορίζοντα σε ευθυγράμμιση με την ογκώδη κύρια πέτρα του μνημείου και κάθε χρόνο, τουρίστες από κάθε γωνιά του κόσμου επισκέπτονται το μνημείο αυτή την ημέρα.
«Μυώ», κρατώ το στόμα μου κλειστό
Εκ των πραγμάτων, από καταβολής τους, οι γιορτές με τις φωτιές του Ηλιοτρόπιου, έχουν ένα εξαγνιστικό χαρακτήρα, αλλά και έναν αποκρυφισμό, καθώς οι τελετουργοί που μετέχουν, πηδώντας πάνω από τις φωτιές, κρατούν καλά κρυμμένες τις ευχές που κάνουν.
Είναι -εκτός των άλλων- και φωτιές μύησης. «Μυώ», θα πει, κρατώ το στόμα μου κλειστό.
Το «αμίλητο νερό» στη γιορτή του Κλήδονα, που συμπίπτει με τις φωτιές του ηλιοτρόπιου, αλλά και οι κρυφές σκέψεις που κάνουν όσοι παίρνουν μέρος στα δρώμενα της πρώτης νύχτας του καλοκαιριού, οι μαντικές και μαγικές ιδιότητες του «αμίλητου νερού», σε συνδυασμό με τη δύναμη της φωτιάς να κάνει τις ευχές πραγματικότητα, είναι στοιχεία που έχουν μυητικό χαρακτήρα.
«Ὁ μεγαλύτερος ἥλιος ἀπὸ τὴ μιὰ μεριὰ
κι ἀπὸ τὴν ἄλλη τὸ νέο φεγγάρι
ἀπόμακρα στὴ μνήμη σὰν ἐκεῖνα τὰ στήθη.
Ἀνάμεσό τους χάσμα τῆς ἀστερωμένης νύχτας
κατακλυσμὸς τῆς ζωῆς...» Γιώργος Σεφέρης, Θερινό Ηλιοστάσι
Ηλιοστάσιο ονομάζεται η χρονική στιγμή κατά την οποία ο άξονας της Γης εμφανίζεται στραμμένος όσο περισσότερο προς ή μακριά από τον Ήλιο συμβαίνει κατά την ετήσια τροχιά της Γης γύρω από αυτόν.
Αυτό ισοδυναμεί με τον Ήλιο να βρίσκεται στο ψηλότερο ή στο χαμηλότερο σημείο (ετήσιο ) του ουρανού που βρίσκεται ποτέ το μεσημέρι, όπως εμφανίζεται σε εμάς πάνω στην επιφάνεια της Γης.
Η ημέρα του ηλιοστασίου είναι είτε η μεγαλύτερη (το Καλοκαίρι-Θερινό ηλιοστάσιο) είτε η μικρότερη (το Χειμώνα-Xειμερινό ηλιοστάσιο) μέρα του έτους για όλες τις περιοχές της γης εκτός από τους Τροπικούς.
Η λέξη προέρχεται από το «ήλιος» και το «στέκομαι»/«στάση» επειδή κοντά στα ηλιοστάσια (λίγες ημέρες πριν ή μετά) ο Ήλιος φαίνεται να επιβραδύνει τη φαινομενική κίνησή του προς τα βόρεια ή προς τα νότια (κίνηση στην απόκλιση), μέχρι που την ημέρα του ηλιοστασίου αυτή η κίνηση μηδενίζεται και αντιστρέφεται. Εξίσου ορθό ετυμολογικώς είναι και το συνώνυμο «ηλιοτρόπιο» (βλ. παρακάτω, Πολιτιστικές επιδράσεις και λαογραφία). Με την ευρύτερη σημασία, ο όρος «ηλιοστάσιο» σημαίνει και την ημέρα που παρατηρείται αυτό το φαινόμενο, δύο φορές τον χρόνο, τον Ιούνιο και τον Δεκέμβριο. Τα ηλιοστάσια, όπως και οι ισημερίες, συνδέονται αναπόσπαστα με τις εποχές του έτους. Σε κάποιες χώρες ή γλώσσες θεωρείται ότι αρχίζουν ή διαχωρίζουν τις εποχές, ενώ σε άλλες θεωρούνται τα κέντρα τους.
Τα ηλιοστάσια συμβαίνουν και για τους άλλους πλανήτες. Ορίζονται αντίστοιχα ως οι χρονικές στιγμές κατά τις οποίες ο άξονας περιστροφής του πλανήτη εμφανίζεται στραμμένος όσο περισσότερο προς ή μακριά από τον Ήλιο συμβαίνει κατά την ετήσια τροχιά του πλανήτη γύρω από αυτόν.
Ο θεός Ήλιος και το θερινό ηλιοστάσιο
Οι πρώτοι εορτασμοί του θερινού ηλιοστασίου χρονολογούνται πριν από 5.000 χρόνια. Σχεδόν όλοι οι αρχαίοι πολιτισμοί διοργάνωναν πολυήμερες γιορτές για να τιμήσουν τον Ήλιο καθώς τότε λατρεύοντας σαν θεός μιας και ήταν μία από τις πρώτες «επαφές» που είχαν οι πρωτόγνωροι άνθρωποι με το άγνωστο.
Όπως είναι γνωστό, και οι Έλληνες λάτρευαν τον Ήλιο που σύμφωνα με την μυθολογία ήταν Τιτανίδης, παιδί του Υπερίωνα και της Θείας ενώ είχε δύο αδερφές, την Σελήνη και την Ηώ. Από τον 5ο αιώνα π.Χ. με την πλήρη επιβολή του δωδεκάθεου, ο Ήλιος δεν θεωρούνταν αυτοτελής θεότητα αλλά έγινε ένα με τον θεό Απόλλωνα.
Εκτός όμως από την ελληνική μυθολογία, αναφορές στον θεό ήλιο βρίσκονται και σε άλλους λαούς. Συναντάμε λοιπόν τον Σαμάς των Βαβυλωνίων, τον Βαάλ των Ασσυρίων τον Ελ των Φοινίκων και των Χαναναίων, τον Μολώχ των Αμμωνιτών, τον Χιμώχ των Μωαβιτών, τον Άμμωνα Ρα και τον Φθά των Αιγυπτίων, τον Σούρυα των Ινδών, τον Μίθρα των Περσών, τον Σολ των Λατίνων, τον Γιαρίλα των Σλάβων, τον Μπελένος των Κελτών καθώς και τον θεό Ίντι στους Ίνκας και στους Ατζέκους.
Όλοι οι παραπάνω πολιτισμοί λάτρευαν σε ετήσια βάση του θεό Ήλιο με πολυήμερες γιορτές που περιελάμβαναν επικλήσεις και μαζικές θυσίες ζώων.
Από τους Δελφούς στον Όλυμπο
Αυτή η κωδικοποιημένη γλώσσα ονομάστηκε «Ιερή Γεωμετρία» και αποκαλύπτεται από τις θέσεις των ιερών που συνδέονται μεταξύ τους με τρίγωνα και κύκλους όπως αποδεικνύεται αν κοιτάξει κανείς σ’ ένα χάρτη και σημειώσει την ακριβή θέση των αρχαίων ναών. Πρόκειται για μια μυστική διασύνδεση που όταν μια μέρα αποκωδικοποιηθεί πλήρως ίσως αποκαλύψει αναπάντεχα πράγματα. Θα μπορούσε να πει κανείς πως κάθε ναός είναι μια λέξη. Όμως, εφ όσον συνδέεται με άλλους ναούς σε ομάδες τριγώνων, κύκλων κλπ όλες αυτές οι «λέξεις» σχηματίζουν μια πρόταση. Ποιο μυστικό άραγε να αποκαλύπτει αυτή η πρόταση; Τι θα έχει να διηγηθεί για το φως και το σκοτάδι, για τη γη και τον έναστρο ουρανό, για το Θεό και τον άνθρωπο;
Πάντως, σύμφωνα με σχετικές μελέτες, η ύπαρξη ευθυγραμμίσεων των ιερών ήταν παρούσα πριν από την εποχή των Πυθαγορείων. Προφανώς υπήρξαν μεγάλοι δάσκαλοι, ή απώτατη γνώση που είχε διασωθεί από τους κατακλυσμούς, βάσει της οποίας επιλέχθηκαν οι τόποι όπου κατασκευάστηκαν οι αρχαίοι ναοί. Όμως ,με το πέρασμα του χρόνου οι αληθινοί λόγοι ξεχάστηκαν. Παρ’ όλα αυτά ,δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι ναοί και τα ιερά σχετίζονταν με κάτι αστρονομικό. Η μυστική τους διασύνδεση ήταν ο ουρανός.
Σημαντικό ρόλο σ’ αυτό έπαιζαν οι Ισημερίες και τα Ηλιοστάσια που στην αρχαιότητα συνέπιπταν με διαφορετικές αστρονομικές θέσεις από τις σημερινές. Η εαρινή Ισημερία καθοριζόταν από τον Ταύρο και η φθινοπωρινή από τον Αετό ή Σκορπιό ενώ το θερινό ηλιοστάσιο ήταν στον Λέοντα και το χειμερινό στον Υδροχόο. Όμως, από τότε υπήρξε μια μετατόπιση της εκλειπτικής κι έτσι σήμερα η εαρινή ισημερία καθορίζεται από τον Κριό, η φθινοπωρινή από τον Ζυγό ενώ το θερινό και το χειμερινό ηλιοστάσιο σχετίζονται αντίστοιχα με τον Καρκίνο και τον Αιγόκερω.
Όλα αυτά αποτελούν στίγματα για τη χαρτογράφηση των αρχαίων ιερών. Μας δείχνουν για άλλη μια φορά πως τίποτα δεν είναι ξεκομμένο και μοναχικό και ότι όλα είναι αλληλοσυνδεδεμένα πάνω σε ένα παγκόσμιο γεωδαιτικό δίχτυ. Σαν αυτό που απεικονίζεται στον ομφάλιο λίθο των Δελφών. Οι Δελφοί είχαν άμεση σχέση με τον κοσμικό άξονα που συνδέει τη γη με τον ήλιο. Ο Απόλλων θεωρείτο φύλακας των Πυλών και των Δρόμων των Ηλιοστασίων. Πού βρίσκονταν αυτές οι πύλες για άλλες διαστάσεις;
Σύμφωνα με αρχαίες παραδόσεις η πύλη απ΄όπου ανέβαιναν οι ψυχές στον ουρανό ήταν η κορυφή του Ολύμπου. Είναι η πόρτα των θεών. Όσοι έχουν μελετήσει την Οδύσσεια θα βρουν δυο αντίστοιχες πύλες στη σπηλιά της Ιθάκης, εκεί όπου πρωτοφτάνει ο Οδυσσέας ύστερα από τις περιπλανήσεις του. Από τη μια είσοδο έμπαιναν οι θνητοί και από την άλλη οι θεοί.
Η Επιστροφή του Φωτός
Όσο για τις αρχαίες πύλες της ισημερίας τοποθετούνται : η νότια στο Ταίναρο, αντιπροσωπεύοντας την είσοδο για τον ’δη ενώ η βόρεια τοποθετείτο στον Όλυμπο. Οι Δελφοί βρίσκονταν στην διασταύρωση των αξόνων του ζωδιακού ανάμεσα στις ισημερίες και τα ηλιοστάσια. Αυτό που συμβαίνει όμως με τα αρχιτεκτονήματα έχει την αντιστοιχία του και στο ανθρώπινο σώμα.
Αντίστοιχα, ο κάθετος άξονας βορά –νότου συμβολίζει τον κορμό και το όρθιο σώμα ενώ ο οριζόντιος Ανατολής- Δύσης αντιστοιχεί στο διάφραγμα. Το χειμερινό ηλιοστάσιο ταυτίζεται με το βορά, το θερινό με το νότο, η εαρινή ισημερία με την ανατολή και τη φθινοπωρινή με τη δύση. Έτσι, ο κάθετος άξονας, είναι τα ηλιοστάσια και ο οριζόντιος οι ισημερίες. Η κάθοδος των ψυχών στο πεδίο της ύλης συμβολίζεται από το θερινό ηλιοστάσιο στον Καρκίνο επειδή από εκείνη τη μέρα και μετά αρχίζει το φως να λιγοστεύει και το σκοτάδι να κατακτά όλο και μεγαλύτερο μέρος του 24ωρου.
Έτσι, αντίστοιχα, οι ψυχές φεύγουν από το μέγιστο φως και εισέρχονται στο σώμα και στην υλική ζωή που σιγά-σιγά τις κάνει να ξεχνούν τη θεία καταγωγή τους. Αυτή η λησμονιά αντιπροσωπεύεται από το σκοτάδι που αυξάνεται σε βάρος του φωτός. Η αντίστροφη διαδικασία συμβαίνει στο Χειμερινό ηλιοστάσιο όταν από τη μέγιστη νύχτα περνάμε σταδιακά στο ολοένα αυξανόμενο φως. Αυτή η επιστροφή ή έλευση του φωτός στην αρχαιότητα είχε ταυτιστεί με τα Μιθραικά μυστήρια ενώ στον χριστιανικό κόσμο με την έλευση του Χριστού, του οποίου η έλευση στη γη , ως Φως του κόσμου , τοποθετείται στις 25 Δεκεμβρίου, δηλαδή πολύ κοντά στο χειμερινό ηλιοστάσιο.
Όμως, όχι μόνο ισημερίες και ηλιοστάσια αλλά και ολόκληροι αστερισμοί είναι «απεικονισμένοι» στις θέσεις και στην αρχιτεκτονική των αρχαίων ναών επιβεβαιώνοντας πως η ιερή γεωμετρία δεν είναι ένα ανθρώπινο εφεύρημα αλλά μια ανακάλυψη. Υπάρχει παντού γύρω , έξω και μέσα μας. Εμείς απλώς την ανακαλύπτουμε ενώ οι αρχαίοι Έλληνες προσπάθησαν να την σεβαστούν, αντίθετα από το σημερινό πολιτισμό που χτίζει τα κτίριά του ως έτυχε δίχως σοφία και γνώση και δίχως αναφορά στο συμπαντικό. Αργά ή γρήγορα , όμως, η χαμένη σοφία θα ανακτηθεί. Τότε, η ανθρωπότητα θα βρει τον αληθινό προορισμό της.
Η γιορτή του Κλήδονα είναι μια από τις αρχαιότερες εκφράσεις του παραδοσιακού πολιτισμού της ελληνικής υπαίθρου. Κατάγεται από τις τελετουργίες καθαρμού και μαντείας της Αρχαίας Ελλάδας και βασίζεται στην πίστη για τη μαγική δύναμη του λόγου, δηλ. ότι ο λόγος μπορεί να επηρεάσει την εξέλιξη των πραγμάτων:
Στο πλαίσιο μιας τελετουργίας, τα σημαινόμενα του εκφωνούμενου λόγου μπορούν να γίνουν πράξη.
Ειδικότερα, η λέξη κλήδονας μαρτυρείται από την αρχαϊκή εποχή (-8ος -7ος
αιώνας), στα έπη του Ομήρου και του Ησιόδου, με τους τύπους κληδών – κληηδών – κλεηδών – κληδόνα, που η αρχική τους σημασία είναι φωνή, φήμη, θεϊκός λόγος, προφητεία. Για την πίστη στην δύναμη του λόγου και τις συναφείς τελετουργίες σώζονται μαρτυρίες από τους Αρχαίους συγγραφείς, τον Ησίοδο [Έργα και Ημέραι, 763-764], τον Πλούταρχο [Περί Ίσιδος και Οσίριδος, 356 Ε], τον Αιλιανό [Περί ζώων ιδιότητος, 11], τον Δίωνα Χρυσόστομο [Λόγοι, 32, 364 D], ενώ η σχέση του λόγου με τα πράγματα ως φιλοσοφικό (και γλωσσολογικό) πρόβλημα αποτέλεσε αντικείμενο των πλατωνικών διαλόγων.
Πηγή : Miracle Synthesis,xronontoulapo.blogspot.gr, keritisriver.blogspot.com,
